Raku - Intoductie
Raku is en Japanse glazuur techniek, daterend van de 16e eeuw. In eerste
instantie werd deze techniek gebruikt bij het produceren van kopjes en
kommetjes voor de Japanse theeceremonie, maar deze geschiedenis die steevast
de inleiding vormt van wat voor publicatie dan ook op het gebied van raku
staat ver af van de hedendaagse betekenis. Zoals met zoveel andere
eeuwenoude tradities hebben Amerikanen deze opgepikt en aangepast aan de
westerse cultuur. Sterker nog; Amerikanen werden zelfs de uitvinders van
deze westerse glazuurtechniek die door een aantal vervelende Japanners
gemonopoliseerd dreigde te worden. Hoewel de overdonderde Japanners
misschien wel gelijk hadden ligt de tegenwoordige betekenis van raku dichter
bij de westerse implementatie die in de jaren 60 van de vorige eeuw begon
dan bij het orginele Japanse gedachtengoed. Toch blijven enkele aspecten
onherroepelijk herinneren aan de oosterse oorsprong: het delicate evenwicht
tussen toeval en controle, tussen doen en laten gebeuren. Ik zit dit stukje
HTML nu in te typen in Window's kladblok en ik realiseer me de
overeenkomsten tussen HTML en raku. Analogieën en metaforen kunnen
waarschijnlijk op talloze plaatsen gevonden worden, maar nu ik met HTML aan
het worstelen ben komt de volgende gelijkenis boven drijven, waarmee ik kan
aangeven wat mij zo aantrekt in het raku stoken: Zowel HTML als raku geven
je de mogelijk heid om naar een bepaald produkt toe te werken, aan te sturen
op een bepaald resultaat. Waar je NU naar zit te kijken, het uiterlijk van
dit venster is ongedefinieerd; talloze facetten hebben hierop hun effect en
ik heb mijn best gedaan om de meeste te beinvloeden maar het is nooit
mogelijk exact te voorspellen hoe het er op DIT scherm uit gaat zien.
Vervorm je venster, sleep het b r e e d, maak het lang, verander je
lettergrootte of kleurendiepte, probeer eens een andere browser (deze
pagina's zijn gemaakt op een pc met internet explorer 5, maar ik hoop dat ze
er voor jou ook goed uitzien), of zet je monitor op zijn kant. Dit is een
nachtmerrie voor de controlefreak! Maar zou het beter zijn als alles
controlleerbaar was? Alles begrensd door de menselijke verbeelding? Hoe
divers dan ook uiteindelijk zal het toch gaan vervelen. Kunst gevangen in
een doodlopend steegje, een straat misschien maar wel doodlopend. Raku
dwingt de kunstenaar te laveren tussen controle en toeval zonder te
vervallen in één van de twee uitersten. Bij andere,
gebruikelijke glazuurtechnieken is de stook het slotakkoord van het
creatieve proces. Het fixeert alle bewerkingen die het object heeft
ondergaan tijdens de vormgeving en het opbrengen van het glazuur. In het
ideale geval komt het stuk vervolgens uit de oven, precies zoals het
'bedoeld' was. De raku aanpak is totaal anders. Hier bepalen de stook en het
daaropvolgende afkoelen van het werk voor een belangrijk gedeelte het
uiterlijk van het werk. De toegepaste chemie, het glazuurrecept vormen een
voorspelbaar en reproduceerbaar startpunt. Het opppervlak van het te
glazuren werk, het stookproces en het afkoelen introduceren een enorme
hoeveelheid variabelen die maar in beperkte mate te controlleren zijn. Zo
kan met een enkel glazuurrecept dagenlang geëxperimenteerd worden. In
dit stadium heb ik mezelf nog niet bezig gehouden met het keramisch ontwerp.
Ik heb me bijna uitsluitend bezig gehouden met uniforme schaaltjes, om wat
voeling te krijgen voor het formuleren van glazuren en voor het stookproces.
Op de volgende pagina's laat ik de eerste resultaten zien en geef ik een
meer uitvoerige beschrijving van het proces. Bovendien kun je er ook vinden
hoe je een raku oven kunt maken.
|
|
